Autor: Skender Mustafi
Interneti dhe teknologjitë informatike jo vetë që kanë çrregulluar sinjalet e tregut, por gjithashtu kanë ndryshuar edhe rëndësinë e shumë faktorëve kyç të biznesit tradicional. Interneti ofron mundësi të reja marketingu, duke ndryshuar ndërlidhjen dhe ndërveprimin në mes funksioneve të marketingut, duke shtuar mjete të reja marketingu, instrumente të reja, e të tjera (Mustafi, Jost, & Nguien, 2011). Në këtë mënyrë, përfshirja në biznesin elektronik, për shkak të këtyre ndryshimeve, relativisht është lehtësuar (Porter, 2008). Interneti ka mundësuar rikonfigurimin e industrive ekzistuese të cilat kanë qenë të ndërlidhura ngushtë me shpenzime të larta komunikimi, shpenzime të larta për mbledhjen e informacioneve, dhe shpenzime të larta për transaksione (Porter, 2001). Për më tepër, tregjet e suksesshme në Internet siç janë Amazon.com, eBay.com e të tjera, kanë lehtësuar depërtimin e kompanive në biznesin elektronik përmes ofrimit të mundësive të cilat ndërlidhin furnizuesit dhe konsumatorët. Përfundimisht, Interneti ka krijuar vend të ri tregtimi, vendin virtual (Rhee, Sanders, & Simpson, 2010) ku në biznesin në tërësi paralelisht ekziston me tregun tradicional dhe përmbush nevojat e konsumatorëve të njëjtë në përgjithësi.
Gjatë dhjetë viteve të fundit rëndësia e Internetit është rritur dukshëm, duke u bërë më shumë se një mundësi e rëndësishme biznesi – është një teknologji e patjetërsueshme. Suksesi i vepruesve të parë (anglisht: first-movers) në biznesin elektronik, siç janë Yahoo!, Galileo CRS (www.galileo.com), Amazon.com, eBay.com, Google.com e të tjerë, ka ndryshuar tërësisht mënyrën tradicionale të të bërit biznes. Këto kompani u bënë udhëheqë të tregut për një kohë të shkurtë duke shitur produkte dhe/ose shërbime virtuale, duke vepruar si ndërmjetësues në shitje, duke shitur hapësirë për reklamim në Internet, duke ofruar “gjithçka falas”, duke qenë vend në të cilin të tjerët mund të realizojnë aktivitetet e tyre dhe shumë veprime tjera; shumica e aktiviteteve të tyre nuk kishin asgjë të përbashkët me aktivitetet në tregjet tradicionale.
Meqë tregu elektronik është rrjeti (Mustafi et al., 2011), depërtimi dhe veprimi i kompanive arrin kufijtë e vetë rrjetit të Internetit. Deri ku ka Internet, deri në atë vend është i gjerë tregu i kompanisë. Kështu, faktor kyç në tregjet elektronike është shpërndarja (Chaffey & Smith, 2008) e cila ndërlidhë mes veti porosinë dhe konsumimin. Për këtë, faktorët si vendi në të cilin kompania është themeluar (që nënkupton serverët), si dhe vendi në të cilin produkti është deponuar nuk janë të rëndësishëm. Është informata ajo e cila qëndron në ballë dhe e cila “përmbushë” nevojat dhe dëshirat e konsumatorëve. Për më tepër, të ndryshuarit e kuptimit të koncepteve siç është “vendi në Internet”, ka ndikuar në ndryshimin e kuptimit të koncepteve tjera siç është planifikimi i produktit, planifikimi i shpërndarjes, planifikimi i kapacitetit e të tjerë. Ky ndryshim ka ngritur lirinë e të bërit biznes dhe planifikimin e aktiviteteve të kompanive, pa ndikuar negativisht kënaqjen e konsumatorëve. Nga pikëpamja e biznesit, ka ndryshuar konceptin e konkurrimit pasi që një kompani elektronike është konkurrente e të gjitha kompanive tjera qofshin ato elektronike apo tradicionale edhe atë në tërë botën (England & Finney, 2007).
Interneti u ka mundësuar dhe lehtësuar kompanive depërtimin dhe lëvizjen nëpër tregje të llojeve të ndryshme. Kështu që, rritja dhe segmentet e tyre të tregut ndryshojnë relativisht lehtë dhe relativisht shpejtë. Gama dhe trajta e ofrimit të produkteve dhe shërbimeve nga ana e kompanive ndryshon thuajse çdo ditë. Është normale për biznesin elektronik, sepse është e patjetërsueshme për biznes të suksesshëm, që kompanitë të kenë model të biznesit që vazhdimisht evoluon duke ofruar produkte ose/dhe shërbime të reja (p.sh. karakteristika e Facebook “kyçja përmes Facebook”), largimin e produkteve/shërbimeve ekzistuese (p.sh. Google Inc. mbylli Google Buzz), blerja e kompanive me produkte/shërbime të cilat plotësojnë produktet/shërbimet ekzistuese të kompanisë (p.sh. Google Inc. bleu Youtube.com), dhe shumë veprime të tjera.
Për shkak të teknologjive të Internetit, dinamizmi i ndryshimeve si në tregun elektronik ashtu edhe në atë tradicional është shumë i lartë. Siç mund të shohim tek figura e paraqitur, në mënyrë që të ruajnë stabilitetin e tyre, kompanitë filluan të lëvizin në tregun ekzistues duke zgjeruar segmentet e tyre (p.sh. Google Inc. eu zgjerua në Internet duke blerë Youtube.com), dhe gjithashtu të lëvizin drejt segmenteve në tregun tradicional (e.g. Google Inc. u fut në tregun tradicional duke paraqitur celularët “Android Mobile”). Në këtë mënyrë, si kompanitë elektronike ashtu edhe ato tradicionale filluan të lëvizin drejt të dy llojeve të tregjeve, pra drejt të qenit tregtues elektronikë-tradicional (anglisht: click-and-brick marketers).
Le të përmbledhim
Interneti, në mënyrë definitive, ka ndryshuar të gjitha sinjalet tradicionale të tregjeve (Porter, 2008). Gjithashtu ka ndryshuar kanalet e komunikimit dhe ka shkatërruar kufijtë e të qenit kompani lokale. Për më tepër, ka bërë mjedisin e biznesit një botë të hapur ku secili mund të përfshihet me një kapital relativisht të ulët. Shkaku i Internetit, tani konkurrimi është global, kështu rreziku i të qenit (papritmas) jo konkurrues është shumë i lartë. Vetëm disa kompani të mëdha udhëheqin tregun elektronik, por ky nuk është një sinjal për një mbijetesë të gjatë nëse këto kompani nuk ndryshojnë modelin e tyre të biznesit përkrah ndryshimit të kërkesave të konsumatorëve (SZAKY, 2011), pra formësimi drejt suksesit. Kështu, formësimi gjithnjë ka dy drejtime: 1) zgjerimi i segmenteve të tregut në llojin e tregut ekzistues, qoftë elektronik apo tradicional dhe 2) lëvizja dhe forcimi drejt një pozite të caktuar në tregun e ri, qoftë ai elektronik apo tradicional. Në ditët e sodit kompanitë e suksesshme lëvizin në të dy drejtimet.
Referencat
– Chaffey, D., & Smith, P. R. (2008). eMarketing eXcellence: planning and optimizing your digital marketing (3rd ed., p. 508). Butterworth Heineman.
– England, E., & Finney, A. (2007). Managing interactive media: project management for Web and digital media (4th ed.). Pearson Education.
– Mustafi, S., Jost, L., & Nguyen, T. (2011). The Relationship between Online and Offline Marketing. Integration The Vlsi Journal.
– Porter, M E. (2001). Strategy and the Internet. Harvard business review, 79(3), 62 78, 164. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11246925.
– Porter, Michael E. (2008). On competition (2nd ed.). Harvard Business Press.
– Rhee, C., Sanders, G. L., & Simpson, N. C. (2010). I, myself and e myself. Communications of the ACM, 53(6). doi: 10.1145/1743546.1743586.
– SZAKY, T. (2011). How Many Business Models Can One Company Have? New York Times: The Art of Running a Small Business. Retrieved July 8, 2011, from http://boss.blogs.nytimes.com/2011/04/20/how many business models can one company have/.
